زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

اشتراک (علوم قرآنی)





مشترک بودن یک لفظ برای معانی متعدد؛ از اسباب اجمال را اشتراک گویند.


۱ - تعریف



اشتراک لفظ در معانی متعدد، یکی از عوامل لفظی تشابه در الفاظ مفرد، و به این معنا است که استعمال یک لفظ در معانی متعدد، باعث تشابه در آیات می‌شود؛ مانند:
۱. (واللیل اذا عسعس) که آیه «عسعس» برای «اقبال» و «ادبار» وضع شده است.
۲. (ثلاثة قروء) که «قرء» هم برای حیض و هم برای طهر وضع شده است.
۳. (او یعفو الذی بیده عقدة النکاح) که احتمال هر یک از دو معنای زوج و ولی در (الذی بیده) می‌رود.
۴. (فراغ علیهم ضربا بالیمین) که لفظ «یمین» میان سه معنای « دست راست »، « قوت و شدت » و « سوگند » مشترک است.

۱.۱ - مقصود از آیه شریفه


به این ترتیب، ممکن است مقصود از آیه شریفه یکی از سه معنای ذیل باشد:
الف) حضرت ابراهیم علیه‌السّلام بت‌های قوم خود را با دست راست در هم کوبید؛
ب) حضرت ابراهیم علیه‌السّلام بت‌های قوم خود را با قدرت و قوت در هم کوبید؛
ج) حضرت ابراهیم علیه‌السّلام بت‌های قوم خود را به دلیل سوگندی که قبلا خورده بود در هم کوبید.
همچنین در الفاظی چون « ید » و « عین » احتمال چند معنا وجود دارد.

۲ - پانویس


 
۱. سوره تکویر/۸۱، آیه۱۷.    .
۲. سوره بقره/۲، آیه۲۲۸.    .
۳. سوره بقره/۲، آیه۲۳۷.    .
۴. سوره صافات/۳۷، آیه۹۳.    .
۵. زرکشی، محمد بن بهادر،، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۲، ص۲۰۹.    
۶. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۲۵۴.    
۷. زرقانی، محمد عبد العظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ج۲، ص۲۹۸.    
۸. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۵۹.    
۹. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۱۱.    
۱۰. صالح، صبحی، مباحث فی علوم القرآن، ص۳۰۹.    


۳ - منبع



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اشتراک».    



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.